Có nên uống thuốc bổ não thường xuyên không? Uống bao lâu thì dừng?

"Có nên uống thuốc bổ não thường xuyên không?” Là câu hỏi mà rất nhiều người quan tâm khi muốn cải thiện chức năng nhận thức và sức khỏe não bộ. Việc cân nhắc có nên uống thuốc bổ não thường xuyên hay không cần bạn có sự hiểu biết rõ ràng về lợi ích, tiềm năng, rủi ro và tầm quan trọng khi tham khảo ý kiến chuyên gia - bác sĩ y tế. 

Bài viết lần này, Chiaki sẽ hỗ trợ bạn đi sâu phân tích các khía cạnh này, từ đó giúp bạn đưa ra quyết định thông minh nhất khi sử dụng sản phẩm bổ não cho sức khỏe não bộ của mình nhé. 

1 Bạn có nên uống thuốc bổ não thường xuyên không?

Nhiều người tìm đến thuốc bổ não với kỳ vọng cải thiện trí nhớ, tăng cường chức năng nhận thức, mong muốn sức khỏe não bộ và duy trì một hoạt động thần kinh hiệu quả hơn trong học tập, công việc và cuộc sống. Tuy nhiên, việc làm dụng và sử dụng liên tục, thường xuyên có thực sự cần thiết và an toàn? 

Theo các chuyên gia sức khỏe và dinh dưỡng nhận định, bạn không nên uống thuốc bổ não thường xuyên. Đặc biệt nếu cơ thể bạn đang trong tình trạng khỏe mạnh và chưa có sự chỉ định y tế. 

Hiệu quả đối với trí nhớ và chức năng nhận thức vẫn chưa có kết quả rõ ràng đối với người có sức khỏe bình thường, việc làm dụng có thể dẫn tới các tác dụng phụ hoặc đang che lấp đi các vấn đề sức khỏe tiềm ẩn trong bạn. 

Không nên uống thuốc bổ não thường xuyên, nếu cơ thể bạn đang trong tình trạng khỏe mạnh

Theo Harvard Health, hiện tại không có bằng chứng khoa học chắc chắn chứng minh các chất bổ sung thông dụng (như omega-3, vitamin E, nhóm B, Ginkgo biloba) cải thiện rõ rệt trí nhớ hay chức năng nhận thức ở người khỏe mạnh.[1] 

Cũng tương tự, theo tờ Global Council on Brain Health và Mayo Clinic khuyến cáo rằng đa số người trưởng thành khỏe mạnh không cần dùng thuốc bổ sung để cải thiện trí não. Thay vào đó hãy có một chế độ ăn cân bằng, lối sống lành mạnh để tăng khả năng hiệu quả từ dinh dưỡng trực tiếp, giấc ngủ và rèn luyện trí não. 

Một nghiên cứu tổng quan về nootropics (chất tăng cường nhận thức) cũng chỉ ra rằng, việc sử dụng sản phẩm bổ não ở người khỏe mạnh cũng chỉ là tạm thời. Các chuyên gia y tế lo ngại về nguy cơ tương tác thuốc, lệ thuộc tâm lý, thậm chí là tác dụng ngược nếu sử dụng quá liều hoặc kéo dài nếu không có sự chỉ dẫn của bác sĩ chuyên môn. 

Nói tóm lại:

• Nếu bạn uống thuốc làm tăng tuần hoàn máu não để hỗ trợ tạm thời, như giảm mệt mỏi, cải thiện sự tập trung trong những giai đoạn căng thẳng, có thể hữu ích. Nhưng chỉ nên sử dụng với liệu trình ngắn hạn, đúng liều lượng và có chỉ dẫn của chuyên gia y tế.
• Việc uống thuốc bổ não thường xuyên mà không dựa trên cơ sở khoa học vững chắc nào, không có sự chuẩn đoán của bác sĩ, có thể gây bất lợi đến sức khỏe của bạn nếu không kiểm soát tốt. 

2 Thuốc bổ não nên uống trong bao lâu? Bao lâu thì ngừng?

Nếu bạn đang sử dụng thuốc bổ não có chứa thành phần Ginkgo biloba nhằm hỗ trợ trí nhớ hoặc chức năng nhận thức. Vậy thì:

Nên dừng sử dụng nếu dùng sử dụng 3 tháng liên tục nhưng không thấy cải thiện rõ rệt

• Nên áp dụng liệu trình dùng thử: 6 - 12 tuần đầu tiên để đánh giá được hiệu quả sản phẩm

Theo Hiệp hội Y khoa gia đình Hoa Kỳ (AAFP), 6 - 12 tuần là thời gian dùng thử đối với thành phần Ginkgo biloba có phát huy hiệu quả ban đầu hay không. Trong một số trường hợp, bạn có thể nhận thấy được ngay giá trị của sản phẩm một cách rõ rệt chỉ sau 4 tuần, đó tùy vào cơ địa mỗi người. 

• Khoảng thời gian an toàn là dùng không quá 3 tháng liên tục. 

Bạn nên dừng sử dụng nếu dùng sử dụng 3 tháng liên tục nhưng không thấy cải thiện rõ rệt, điều này cho thấy bạn cần sự chuẩn đoán chuyên sâu từ bác sĩ. Không tự ý sử dụng trong thời gian dài. 

• Trường hợp được bác sĩ chỉ định trong trường hợp suy giảm nhận thức nhẹ hoặc Alzheimer, bạn có thể cân nhắc tiếp tục sử dụng thuốc bổ não đến 22 - 24 tuần, kết hợp theo dõi và tái khám định kỳ.

Trong một số tổng quan của thử nghiệm lâm sàng gần đây cho thấy, sử dụng thành phần  Ginkgo biloba (EGb 761) ở liều > 200 mg mỗi ngày trong 22 - 24 tuần (khoảng 5 - 6 tháng) có thể cải thiện chức năng nhận thức nhẹ và hoạt động hàng ngày ở bệnh nhân Alzheimer hoặc sa sút trí tuệ nhẹ. Tuy nhiên điều này vẫn cần được bác sĩ chẩn đoán, theo dõi, tái khám theo đúng lịch trình. 

3 Nên uống thuốc bổ não vào lúc nào để đạt hiệu quả cao? Sáng hay tối?

Thời điểm uống sản phẩm hỗ trợ bổ não nên được sử dụng vào buổi sáng  (10h – 12h là lý tưởng) hoặc dùng cùng bữa ăn. Tránh sử dụng vào buổi tối để hạn chế ảnh hưởng tới chất lượng giấc ngủ. 

Theo một số nghiên cứu chỉ ra rằng, trí óc thường đạt trạng thái minh mẫn và tập trung cao nhất vào cuối buổi sáng, người ta đo được vào khoảng 10 - 12 giờ trưa. Đây là thời điểm lý tưởng để bạn có thể sử dụng các loại thực phẩm chức năng hỗ trợ nhận thức.

Thời điểm uống bổ não nên sử dụng vào buổi sáng hoặc dùng cùng bữa ăn

Đặc biệt là các dòng sản phẩm bổ não có chứa thành phần như Bacopa Monnieri hay Ginkgo biloba nhằm hỗ trợ duy trì độ tỉnh táo, khả năng tập trung trong công việc, học tập. Ngoài ra, ban ngày (đặc biệt là sáng sớm) là giai đoạn cơ thể tăng tiết cortisol - một loại  hormone giúp tỉnh táo và sẵn sàng cho hoạt động trí tuệ. Do đó, thời điểm buổi sáng cũng lý tưởng để dùng các chất như caffeine kết hợp L-Theanine nhằm tăng khả năng tập trung, cải thiện phản ứng và trí nhớ mà ít gây kích thích quá mức. 

Bên cạnh đó, có nhiều thành phần có trong sản phẩm hỗ trợ bổ não như Ginkgo biloba hay các loại vitamin tan trong dầu (vitamin A, D, E, K)  được đánh giá cao khi dùng cùng với bữa ăn có chất béo. Các chuyên gia dinh dưỡng cũng đề xuất nên dùng cùng bữa ăn để tối ưu hóa hiệu quả, cũng như hạn chế kích ứng dạ dày. 

Tuy nhiên, bạn nên tránh sử dụng sản phẩm tăng tuần hoàn não vào buổi tối. Khoảng thời gian này là lúc cơ thể cần chuẩn bị cho giấc ngủ, việc sử dụng các thành phần kích thích có thể tăng khả năng tỉnh táo vào thời điểm này, khiến bạn mất ngủ. 

Trong trường hợp bạn muốn sử dụng thuốc bổ não vào buổi tối thì có thể lựa chọn sản phẩm có thành phần như melatonin, magnesium hoặc L-Theanine, là những thành phần có khả năng thư giãn, hỗ trợ giấc ngủ sâu.

4 Ai không nên uống thuốc bổ não?

Đọc tới đây chắc hẳn bạn đã có câu trả lời cho thắc mắc “Có nên uống thuốc bổ não thường xuyên không?” rồi phải không nào. Tuy nhiên, bên cạnh việc không sử dụng thường xuyên sản phẩm bổ não thì cũng không phải ai cũng phù hợp sử dụng sản phẩm này. Đặc biệt là những đối tượng như:

Phụ nữ mang thai và đang cho con bú không nên tự ý uống thuốc bổ não khi chưa có chỉ định của bác sĩ

• Người có tiền sử dị ứng hoặc quá mẫn với Ginkgo hoặc dược liệu
• Người đang dùng thuốc chống đông hoặc có rối loạn đông máu
• Người chuẩn bị phẫu thuật
• Người có tiền sử động kinh hoặc đang dùng thuốc chống co giật
• Phụ nữ mang thai và đang cho con bú
• Người tiểu đường hoặc đang dùng thuốc điều trị đái tháo đường
• Người đang dùng nhiều loại thuốc có khả năng tương tác
• Người có nguy cơ ung thư hoặc lo ngại về độc tính lâu dài

5 Nếu bạn bị mất ngủ có nên uống thuốc bổ não không?

Nếu bạn đang gặp vấn đề về chất lượng giấc ngủ, mất ngủ thì việc dùng thuốc bổ não có chứa thành phần như Ginkgo, omega-3 hay vitamin KHÔNG PHẢI là phương pháp điều trị hiệu quả cho giấc ngủ.

Thay vào đó, phương pháp đầu tiên mà Chiaki khuyên bạn nên thử chính là cải thiện giấc ngủ của mình cùng với liệu pháp hành vi (CBT-I). Các hướng dẫn từ American Academy of Sleep Medicine (AASM) và các tổ chức y tế quốc tế khuyến nghị sử dụng các biện pháp không dùng thuốc như:

Dùng thuốc bổ não có chứa Ginkgo, omega-3 hay vitamin KHÔNG PHẢI là phương pháp điều trị hiệu quả cho giấc ngủ.

• Duy trì lịch ngủ đều đặn
• Tạo môi trường phòng ngủ tối ưu
• Thư giãn trước khi ngủ
• Hạn chế các chất kích thích, caffeine, rượu và nicotine
• Tập thể dục đều đặn mỗi ngày
• Tránh ăn quá no gần giờ đi ngủ
• Hạn chế ngủ ngày 
• …

Đây là giải pháp bền vững, an toàn và có hiệu quả lâu dài hơn việc sử dụng thực phẩm bổ sung, kể cả cho chức năng nhận thức và sức khỏe não bộ.

6 Lời khuyên của chuyên gia: Làm sao để uống thuốc bổ não đúng cách?

Theo Hội đồng Toàn cầu về Sức khỏe Não bộ (Global Council on Brain Health – GCBH), đa số người trưởng thành không cần bổ sung sản phẩm bổ não nếu không thiếu hụt dinh dưỡng. 

Chuyên gia khuyên bạn chỉ nên dùng thuốc hỗ trợ tuần hoàn não khi có bằng chứng thiếu hụt như vitamin B12, acid folic. Tuy nhiên cần được làm xét nghiệm và chỉ dùng khi được bác sĩ nhận định, không tự ý bổ sung đại trà. 

Các chuyên gia cũng cảnh báo không nên dùng quá liều, liều cao bởi có thể gây hại cho sức khỏe. Trong rất nhiều trường hợp, multivitamin hay các chất bổ sung liều cao không đem lại lợi ích bổ sung - mà ngược lại có thể tồn đọng hoặc gây độc ở các vitamin tan trong dầu.

Một nghiên cứu cho thấy L-Theanine (khoảng 100–200 mg) có thể cải thiện tập trung và thư giãn nhẹ, an toàn khi sử dụng ngắn hạn. Tuy nhiên không sử dụng với liệu trình kéo dài, tốt hơn hết là chỉ nên dùng không quá 3 tháng. 

7 Ngoài thuốc bổ não, bạn có thể làm gì để giữ đầu óc luôn minh mẫn?

Nên ưu tiên tập aerobic đều đặn mỗi tuần và thêm các bài tập rèn cơ để kích thích não bộ

• Ưu tiên lối sống lành mạnh toàn diện như hoạt động thể chất đều đặn, kiêng thuốc lá, uống rượu hợp lý, kiểm soát cân nặng, chế độ ăn cân bằng và kiểm soát huyết áp, cholesterol, đường huyết
• Thực đơn “não khỏe”: Chế độ ăn giàu rau lá xanh, trái cây mọng (berries) và thực phẩm từ thực vật hỗ trợ sức khỏe não bộ
• Tập thể dục đều đặn: Tối thiểu 150 phút hoạt động vừa hoặc 75 phút hoạt động mạnh mỗi tuần. Nên ưu tiên tập aerobic đều đặn mỗi tuần và thêm các bài tập rèn cơ
• Giấc ngủ chất lượng: Đảm bảo ngủ đủ 7 - 8 giờ/ đêm để bảo vệ chức năng ghi nhớ và xử lý thông tin
• Kích thích trí não và rèn luyện: Bằng các hoạt động như chơi cờ, đọc sách, học ngoại ngữ, hay tham gia hội nhóm giúp xây dựng "dự trữ nhận thức"
• Kết nối xã hội: Như tương tác xã hội, giao lưu thân tình với mọi người giúp giảm stress, kích thích hoạt động thần kinh
• Kiểm soát stress: Bằng cách thiền, vận động nhẹ nhàng và các kỹ thuật thư giãn giúp phục hồi nhận thức
• Giữ tim khỏe để não minh mẫn: Như ăn uống lành mạnh, tập thể dục góp phần duy trì não bộ khỏe mạnh
• Nghiên cứu lối sống tổng hợp: Kết hợp MIND diet, vận động thể chất, rèn luyện trí não, tương tác xã hội và theo dõi định kỳ giúp cải thiện chức năng nhận thức đáng kể 
• Theo dõi sức khỏe định kỳ: Khám sức khỏe, đánh giá nhận thức để điều chỉnh kịp thời. 

Có nên uống thuốc bổ não thường xuyên không? Việc dùng thường xuyên và kéo dài không phải lúc nào cũng cần thiết. Điều quan trọng là bạn hiểu rõ nhu cầu của bản thân, tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia ý tế trước khi sử dụng. Không nên sử dụng thường xuyên, trong thời gian dài để tránh những tác dụng phụ hoặc rủi ro về sức khỏe không mong muốn. 

Thuốc bổ não suy cho cùng cũng chỉ là một phần hỗ trợ, không thể thay thế chế độ dinh dưỡng cân bằng, giấc ngủ chất lượng, vận động thể chất và một tinh thần lạc quan của bạn. Nếu bạn cảm thấy bản thân cần được bổ sung thuốc bổ não hoặc đã sử dụng nhưng chưa có kết quả như mong muốn, hãy bắt đầu với cuộc trò chuyện với chuyên gia y tế để đảm bảo có giải pháp an toàn và thông minh cho sức khỏe của bạn nhé. 

Cuối cùng, đừng quên tiếp tục theo dõi các bài viết tin tức mới của Chiaki để cập nhật nhanh các thông tin liên quan tới sức khỏe mỗi ngày.